«ذخیره آب سه سد مهم ایران صفر شد و ۱۲ سد دیگر کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت دارند. جزئیات بحران آب و پیامدهای خشکسالی را در این گزارش بخوانید.»
خامنه ای: ما به قله ها نزدیک شدیم!
بحران آب در ایران؛ ذخیره سدها در وضعیت هشدار
بحران آب در ایران وارد مرحله تازه‌ای شده است. تازه‌ترین آمار نشان می‌دهد ذخایر آبی کشور در سال آبی جاری کاهش چشمگیری داشته است. سه سد مهم ایران کاملاً خالی شده‌اند و دست‌کم ۱۲ سد دیگر کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت دارند. این شرایط در حالی رخ می‌دهد که هنوز یک ماه تا پایان سال آبی باقی مانده است.
کاهش شدید ذخایر سدهای کشور
طبق گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور تا ۲۵ مرداد به حدود ۲۱ میلیارد متر مکعب رسیده است. این رقم نسبت به سال گذشته که بیش از ۲۸ میلیارد متر مکعب بوده، ۲۵ درصد کاهش نشان می‌دهد.
به بیان دیگر، هم‌اکنون تنها ۴۱ درصد ظرفیت مخازن پر است و ۵۹ درصد آن‌ها خالی مانده است.
افت ورودی و خروجی سدها
میزان ورودی سدها نیز کاهش شدیدی داشته است. از ابتدای مهر پارسال تاکنون تنها ۲۳.۸ میلیارد متر مکعب آب وارد سدها شده، در حالی‌که سال قبل این رقم ۴۰.۸ میلیارد متر مکعب بود؛ یعنی کاهشی ۴۲ درصدی.
خروجی سدها هم با کاهش ۲۲ درصدی همراه بوده است.
سدهای خالی یا نزدیک به خالی شدن
بررسی جزئی‌تر نشان می‌دهد شرایط برخی مناطق بحرانی است.
- سدهای شیمیل و نیان در هرمزگان
- سد رودبال داراب در فارس
- سد وشمگیر در گلستان
عملاً به صفر رسیده‌اند.
همچنین:
- سد لار تهران: ۵٪
- سد دوستی و طرق (خراسان رضوی): ۵ و ۶٪
- سد پانزده خرداد قم: ۸٪
- سد استقلال و سرنی (هرمزگان): ۳ و ۱۳٪
- سد سفیدرود گیلان: ۴٪
- سد ساوه مرکزی: ۷٪
به‌طور کلی، ۱۲ سد مهم کشور کمتر از ۱۰ درصد ذخیره دارند.
کاهش بارش‌ها و نقش اقلیم
کاهش بارندگی هم بر وخامت اوضاع افزوده است. مجموع بارش کشور از ابتدای سال آبی تا ۲۵ مرداد ۱۴۷ میلی‌متر بوده است؛ یعنی نسبت به میانگین بلندمدت ۳۹ درصد و نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد کاهش.
تنها استان گیلان وضعیت عادی دارد. اما سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان با کمترین بارش‌ها روبه‌رو هستند.
هشدار کارشناسان درباره خشکسالی
کارشناسان تأکید می‌کنند این ارقام نشانه‌های روشن خشکسالی شدید در ایران است. بنفشه زهرایی، مدیر مؤسسه آب دانشگاه تهران، گفته است:
بارش‌های ایران کمتر از یک‌سوم متوسط جهانی است و تغییرات اقلیمی در دو دهه اخیر شدت و تواتر خشکسالی را افزایش داده است.
او اضافه می‌کند که توسعه صنعتی و کشاورزی بدون توجه به منابع آبی محدود، بحران را عمیق‌تر کرده است.
پیامدها و تصمیم‌های دولتی
دولت برای تأمین آب تهران تصمیم گرفته است آب سد طالقان را منتقل کند. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، از این طرح حمایت کرده و گفته است خط انتقال تا مهرماه به بهره‌برداری می‌رسد.
اما کارشناسان هشدار می‌دهند این دستکاری در طبیعت می‌تواند پیامدهای زیست‌محیطی خطرناک داشته باشد. نمونه‌هایی مثل خشک شدن زاینده‌رود و بحران دریاچه ارومیه نشان داده‌اند که بی‌توجهی به حق‌آبه‌ها اکوسیستم‌های پایین‌دست را نابود می‌کند.
مصرف آب در بخش کشاورزی
آمارها نشان می‌دهد بخش کشاورزی هفت برابر بخش خانگی آب مصرف می‌کند و همچنان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در ایران است.
جمع‌بندی؛ آینده سخت‌تر ایران
بحران آب در ایران با ترکیبی از کاهش بارش‌ها، تغییرات اقلیمی، مصرف بی‌رویه و توسعه غیراصولی شکل گرفته است. اگر اصلاحات جدی در مدیریت منابع انجام نشود، کارشناسان هشدار می‌دهند که سال‌های آینده با شرایط سخت‌تر و بحران‌های اجتماعی و زیست‌محیطی همراه خواهد بود.
